REALIZMI SOCIALIST, LIBERALIZMI DHE FORMALIZMI
Abstract
Enver Hoxha në vitet ’60 kritikonte shtëpitë e kulturës pse kishin më shumë fizarmonika, kitara, mandolina në vend që të kishin më shumë defe, gërneta, fyej, lahuta, e këto të ishin të shpërndara edhe të banorët e fshatrave të Shqipërisë. Pse Hoxha frikej nga këto instrumente? Ai mendonte se instrumentet e reja sjellin frymën perëndimore në Shqipërinë Socialiste. Instrumentet e reja kishin përhapur këngët moderne. Ai e ndjente dhe e dinte se kitara dhe mandolina do bënte që të shkëputej nga këngët popullore, pasi tingujt që ato prodhojnë kanë tendenca moderne, por nëse kjo do ndodhte për Hoxhën, për artistët e këtyre shtëpive të kulturës do ishte një gabim i madh në filozofinë e strukturës së realizmit socialist në Shqipëri. Kitara do sillte një stil të ri të kërcimit, siç ishin danset evropiane, që sipas Hoxhës nëse ato do kërceheshin në masë do të ishte një gabim tepër i rëndë dhe i madh. Mbi të gjitha Enver Hoxha kishte frikën e përhapjes së këtyre tendencave të reja moderne në koret e mëdha, e më pas ato për hapeshin si farë hithrash dhe ato mbinin kudo, pas pasur mundësi që të ia heq më rrënjët. Baleti që kishte në fokus valsin, nuk duhet të vihesh në skenë, pasi sipas konceptit të realizmit socialist nuk sjell dobi në edukimin e masave. Në lidhje me eksperiencat e huaja botërore porosiste Hoxha - duhet të kemi kujdes, sidomos në fushën e letërsisë, të muzikës, të arteve figurative, të teatrit dhe të kinematografisë.
Fjalë kyçe: socializmi, shqiptarët, arti, Shqipëria, Enver Hoxha, Edison Gjergo, etj.
References
Elsie, Robert, Një fund dhe një fillim - (Vëzhgime mbi letërsinë dhe kulturën shqiptare bashkëkohore), botuar nga Shtëpia Botuese “Globus R”, Tiranë, 1995 & Shtëpia Botuese “Buzuku”, Prishtinë, 1995.
Gjergo, Edison, Dosja e hetuesisë/Ministria e Brendshme, nr. 10667/1-A, “Për të pandehurin Edison Gjergo”, Akuza: “Agjitacion dhe Propagandë”, Në bazë të nenit 73/I, Data e fillimit 13 janar 1975, Data e mbarimit 8 prill 1975.
Hoxha, Enver, Mbi letërsinë dhe artin, vep. e cit., f. 326.
Hoxha, Enver, Vëllimi 51.
Intervistë me Alush Shimen-Piktor (22.12.2018).
Intervistë me Esat Rukën-Kompozitor. (12.02.2018).
Intervistë me Tonin Çobanin-Studiues. (15.05.2018).
Intervsitë me Rudolf Markun-Shkrimtar. (09.03.2018).
Kondo, Anastas, Krijimtaria e talenteve të reja në fushën e letërsisë dhe artit dhe detyrat e zhvillimit të saj të mëtejshëm në dritën e orientimeve të plenumit IV të KQ të PPSH. Nga raporti i shokut Anastas Kondo, botuar në revistën “Nëntori”, nr. 1, Tiranë, 1974.
Kongresi i 7-të i BRPSH - Elbasan, 26-29 shtator, Botim i KQ të BRPSH, Tiranë, 1977.
Kongresi i 7-të i BRPSH – Elbasan, 26-29 shtator, Botim i KQ të BRPSH, Tiranë, 1977.
Kongresi i 7-të i BRPSH-Elbasan, 26-29 shtator, Botim i KQ të BRPSH, Tiranë.
Lubonja, Todi, Ankthi i pa Fund i Lirisë-Shënime, Albinform, Tiranë, 1994.
Mele, Pandi, Mbi letrarizmin në artet figurative, botuar në revistën: “Nëntori”, nr. 1, Tiranë, 1978.
Meta, Beqir, Krasniqi, Afrim, Bello, Hasan, Indoktrinimi komunist përmes kulturës, letërsisë dhe artit (Dokumente arkivore), 1969-1973, vëllimi II, Akademia e Studimeve Albanologjike, Instituti i Historisë, Fondacioni Konrad Adenauer, Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave të Shtetit, Tiranë, 2019.
Sinani, Shaban, “Njerëzit e krisur” të Dritëro Agollit, Naimi, Tiranë, 2012.
Shapllo, Dalan, Aspekte të zhvillimit të artit tonë të realizmit socialist në dritën e mësimeve të partisë, në revistën: “Nëntori”, nr. 12, 1970, f.54.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Declaration/Copyright transfer:
1. In consideration of the undertaking set out in paragraph 2, and upon acceptance by ANGLISTICUM for publication of the manuscript in the Journal, I/We hereby assign and transfer publication rights to ANGLISTICUM, whereas I/We retain the copyright for the manuscript. This assignment provides ANGLISTICUM the sole right and responsibility to publish the manuscript in its printed and online version, and/or in other media formats.
2. In consideration of this assignment, ANGLISTICUM hereby undertakes to prepare and publish the manuscript in the Journal, subject only to its right to refuse publication if there is a breach of the Author’s warranty in paragraph 4 or if there are other reasonable grounds.
3. Editors and the editorial board of ANGLISTICUM are empowered to make such editorial changes as may be necessary to make the Manuscript suitable for publication.
4. I/We hereby acknowledge that: (a) The manuscript submitted is an original work and that I/We participated in the work substantively and thus I/We hereby are prepared to take public responsibility for the work; (b) I/We hereby have seen and approved the manuscript as submitted and that the manuscript has not either been published, submitted or considered for publication elsewhere; (c) The text, illustration, and any other materials included in the manuscript do not infringe upon any existing copyright or other rights of anyone.
5. I/We hereby indemnify ANGLISTICUM and the respective Editors of the Journal as mentioned in paragraph 3, and hold them harmless from any loss, expense or damage occasioned by a claim or suit by a third party for copyright infringement, or any suit arising out of any breach of the foregoing warranties as a result of publication of the manuscript.
