REALIZMI SOCIALIST, IDEOLOGJIA DHE PROPAGANDA
Abstract
Një ndër veprat e Leninit, që u mor si model, ku bëri të mundur zhvillimin e artit dhe letërsisë në vendin tonë, ishte një artikull i tij, me temë: “Organizata e partisë dhe letërsia e partisë”, e shkruar në nëntor të vitit 1905. Në këtë studim të tij, Lenini theksoi parimin e partishmërisë së letërsisë dhe të arteve, si dhe luftoi kundër fenomeneve borgjeze dekadente në art dhe ishte kundër parullës borgjeze “art për art”. Një njëjta situatë u zhvillua edhe në Shqipëri, kryesisht në art dhe në letërsi. Veçori e realizimit socialist për artin dhe letërsinë, ishte mos qëndrimi jashtë sferës së ideologjisë dhe propagandës. Propaganda kishte për qëllim dy detyra, së fillim ishte forcimi i sistemit socialist dhe së dyti lufta kundër ideve borgjeze. Lenini ishte i mendimit se letërsia dhe arti nuk është një çështje private e artistëve të veçuar, por një pjesë e rëndësishme e punës së partisë, prandaj partia nuk duhet të qëndrojë duarkryq dhe të lejojë kaosin, por duhet plotësisht të udhëheq këtë proces. Lenini kërkonte që shkrimtarët dhe artistët, të mos e shkëpusin punë e tyre nga realiteti i jetës. Arti formalist pa ide sipas Leninit nuk pranohej në artin sovjetik. Duhet të luftohej ky lloj arti si një rrymë e huaj dhe armike, pasi ai prodhonte ide të çmendura, duke bërë të mundur çoroditjen e masave.
Fjalë kyçe: Ideologji, propagandë, art, letërsi, formalizëm.
References
Aliu, Gëzim, Romanet e Ismail Kadaresë 1963-1990 (retorika e tekstit dhe narracioni), Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2016.
Borova, Faruk, Roli i medias si pushtet i katërt në demokraci, botuar në revistën: “Univers”, nr. 19, Instituti Shqiptar i Mendimit dhe i Qytetërimit Islam, Tiranë, 2018.
Dado, Floresha, Letërsi e painterpretuar, Bota Shqiptare, Tiranë, 2010.
Enciklopedia shqiptare, Akademia e Shkencave e RPSSH, Redaksia e Përgjithshme e Enciklopedisë Shqiptare, Tiranë, 1989.
Engels, Marks, Mbi kulturën dhe artin, Shtëpia Botuese “Rilindja”, Prishtinë, 1974.
Fico, Agron, Partia në këngën e popullit, Shtëpia Botuese “8 Nëntori”, Tiranë, 1979.
Fjala e shokut Ramiz Alija mbajtur në kongresin e IV të PPSH, botuar në revistën: “Nëntori”, nr. 3, mars, Tiranë, 1961.
Gjata, Fatmir, Idetë e Leninit triumfojnë në artin e realizmit socialist, botuar në revistën: “Nëntori”, nr, 4, prill, Tiranë, 1960.
Gjergo, Edison, Dosja e hetuesisë/Ministria e Brendshme, nr. 10667/1-A, “Për të pandehurin Edison Gjergo”, Akuza: “Agjitacion dhe Propagandë”, Në bazë të nenit 73/I, Data e fillimit 13 janar 1975, Data e mbarimit 8 prill 1975.
Hasani, Selim, Rapsodi popullore, Tiranë, 1966, f. 48.
Hoxha, Enver, Çështje të revolucionit dhe të ndërtimit socialist, në: “Përmbledhje veprash”, vëll. III.
Hoxha, Enver, Gjithmonë vigjilencë - për organet e punëve të brendshme, vëllimi II.
Hoxha, Enver, Letra të zgjedhura, Shtëpia Botuese “8 Nëntori”, Tiranë, 1985, f. 389.
Hoxha, Enver, Mbi letërsinë dhe artin, Tiranë, 1977.
Hoxha, Enver, Raporte e fjalime, 1965-1966.
Hoxha, Enver, Raporte e fjalime, 1972-1973.
Hoxha, Ermir, Kulti i individit dhe arti totalitar, në revistën: “Studime për artin”, nr. 14, Qendra e Studimeve Albanologjike, Instituti i Antropologjisë Kulturore dhe Studimit të Artit, Departamenti i Arteve, Tiranë, 2011.
Intervistë me Gjergj Xhuvanin-regjisor (22.03.2016).
Intervistë me Mark Pacin-historian-etnograf, gjak i origjinës së At Gjergj Fishtës.
Intervistë me piktorin Ali Oseku (16.02.2019).
Jakllari, Adem, Sundimi i tejskajshëm i shoqërisë, “Patologjia” e akulturacionit si paradigmë zotëruese dhe format e refuzimit të saj në Shqipërinë totalitare, në: “Pasojat e diktaturës-qëndrimi ndaj shtypjes dhe mësimet”, Botues: Konrad-Adenauer-Stiftung e.V. Zyra e Tiranës Dr. Willibold Frehner.
Këngë për Partinë, Instituti i Folklorit, Shtypshkronja “Mihal Duri”, Tiranë, 1966.
Kongresi i 7-të i BRPSH - Elbasan, 26-29 shtator, Botim i KQ të BRPSH, Tiranë, 1977.
Lenin, V.L. & Stalin, J. V, Mbi rolin udhëheqës të partisë në ndërtimin socialist, Shtëpia Botuese “8 Nëntori”, Tiranë, 1981.
Marksi dhe Engelsi për kulturën dhe artin, Shtëpia Botuese “Naim Frashëri”, Tiranë, 1960.
Marku, Mark, Letërsi e angazhuar dhe autorë të angazhuar, në: “Studime albanologjike”, Universiteti i Tiranës, Fakulteti i Historisë dhe i Filologjisë, Tiranë, 2009.
Millosh, Çeslav, Mendje e robëruar, Botimet Dritero, Tiranë, 1998.
Për Partinë shqipe mali, Instituti i Folklorit, Shtypshkronja “Mihal Duri”, Tiranë, 1961.
Raportet vjetore për letrat nga populli në vitet 1980 që ruhen në AQSH, F. 14/AP.
Sinani, Shaban, Letrarësia dhe vërtetësia, botuar në revistën shkencore-kulturore: “Perla”, nr. 4, Tiranë, 2009.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Declaration/Copyright transfer:
1. In consideration of the undertaking set out in paragraph 2, and upon acceptance by ANGLISTICUM for publication of the manuscript in the Journal, I/We hereby assign and transfer publication rights to ANGLISTICUM, whereas I/We retain the copyright for the manuscript. This assignment provides ANGLISTICUM the sole right and responsibility to publish the manuscript in its printed and online version, and/or in other media formats.
2. In consideration of this assignment, ANGLISTICUM hereby undertakes to prepare and publish the manuscript in the Journal, subject only to its right to refuse publication if there is a breach of the Author’s warranty in paragraph 4 or if there are other reasonable grounds.
3. Editors and the editorial board of ANGLISTICUM are empowered to make such editorial changes as may be necessary to make the Manuscript suitable for publication.
4. I/We hereby acknowledge that: (a) The manuscript submitted is an original work and that I/We participated in the work substantively and thus I/We hereby are prepared to take public responsibility for the work; (b) I/We hereby have seen and approved the manuscript as submitted and that the manuscript has not either been published, submitted or considered for publication elsewhere; (c) The text, illustration, and any other materials included in the manuscript do not infringe upon any existing copyright or other rights of anyone.
5. I/We hereby indemnify ANGLISTICUM and the respective Editors of the Journal as mentioned in paragraph 3, and hold them harmless from any loss, expense or damage occasioned by a claim or suit by a third party for copyright infringement, or any suit arising out of any breach of the foregoing warranties as a result of publication of the manuscript.
